امتیاز کاربران
ربا در سنّت
به دلیل بزرگي گناه ربا و آثار آن بر فرد و جامعه، گذشته از آيات قرآن، روايات فراوانی از رسول خدا(ص) و ائمة اطهار(ع) در مورد اين موضوع مهم نقل شده است.
1. ربا از گناهان كبيره است
عن فقه الرضا(ع):
«اعلم يرحمك اللَّه أنّ الرّبا حرام سخت من الكبائر و ممّا قد وعد اللَّه عليه النار فنعوذ بااللَّه منها و هو محرّم علي لسان كلّ نبي و في كلّ كتاب»؛
بدان كه خدا تو را رحمت كند، به درستي كه ربا حرام و پليد و از گناهان كبيره و از جمله جرايمي است كه خداوند بر آن وعدة عذاب داده است. پس، از آن به خدا پناه ميبريم. ربا در كلام همة پيامبران و در همة كتابهاي آسماني حرام شده است.
عن جعفربن محمد(ع) عن آبائه عنالنبي(ص) في وصيته لعلي(ع) قال:
«يا علي! الرّبا سبعون جزء فايسرها مثل أن ينكح الرّجل أمّه في بيتاللَّه الحرام».
امام صادق(ع) از پدرانش، از رسول خدا(ص) نقل ميكند كه آن حضرت(ص) در وصيتش به حضرت علي(ع) فرمود:
يا علي! (گناه) ربا هفتاد بخش است كه ناچيزترين آنها مانند اين است كه مردي با مادر خود در مسجدالحرام زنا كند. يا علي! گناه يك درهم ربا پيش خداوند، بزرگتر از هفتاد مرتبه زناست كه همة آنها با محارم و در مسجدالحرام باشد.
نظير اين تعبير در روايات فراوانی از طريق شيعه و اهل سنّت نقل شده است.
2. رباخواري، بدترين شغل
عن رسول اللَّه(ص): «شرّ المكاسب كسب الرّبا»؛ بدترين كسبها رباخواري است.
عن أبي عبداللَّه(ع): «اذا أراداللَّه بقوم هلاكاً ظهر فيهم الرّبا»؛ يعني: هرگاه خداوند هلاك قومي را اراده كند، ربا در بين آنان آشكار ميشود.
3. ربا امري پيچيده
قال النبي(ص):
«يأتي علي الناس زمان لا يبقي أحد الاّ أكل الرّبا فاِن لم يأكله أصابه من غباره» يعني: روزگاري خواهد آمد كه كسي نميماند مگر اين‌كه ربا ميخورد و اگر ربا نخورد، غبارش بر او مينشيند.
عن علي(ع):
«معاشر الناس! الفقه ثم الْمَتْجَرْ و اللَّه الرّبا في هذه الاُمّة أخفي من دَبيبِ النمل علي الصّفا»؛
اي مردم! اول فقه بياموزيد، بعد تجارت كنيد. قسم به خدا! ربا در ميان اين امّت پنهانتر از حركت مورچه بر سنگ سياه است.
4. حيله براي رباخواري
قال النبي(ص):
«يأتي علي النّاس زمان يَستَحَلُّ فيه الرّبا بالبيع و الخمر بالنبیذ و السّحت بالهديّة»؛
روزگاري براين مردم خواهد آمد كه ربا را به اسم خريد و فروش، شراب را به اسم کشمش و رشوه را به اسم هديه، حلال بشمرند.
5. عقوبت رباخوار
دربارة كيفر دنيوي رباخوار وارد شده است:
عن ابن بكير قال: بلغ اباعبداللَّه(ع) عن رجل انه كان يأكل الربا و يسميه اللباء، فقال: لئن امكنني اللَّه منه لاضربن عُنقُهَ»
ابن بكير نقل ميكند: به امام صادق(ع) رسيد كه مردي ربا ميخورد و آن را لباء (آغوز) مينامد، حضرت فرمود: اگر خداوند مرا به او مسلط كند، گردنش را ميزنم.
دربارة كيفر اخروي رباخوار وارد شده است:
عن النبي(ص) قال: «و من أكل الرّبا املاء اللَّه بطنه من نار جهنم بقدر ما أكل و ان اكتسب منه مالاً لم يقبل اللَّه منه شيئاً من عمله و لم يزل في لعنةاللَّه و الملائكة ماكان عنده منه قيراط واحد»؛
هركس ربا بخورد، خداوند شكمش را به اندازهاي كه ربا خورده است، از آتش جهنم پر ميسازد و اگر از طريق ربا مالي به دست آورده، هيچ عمل نيكي را از او نپذيرد و تا موقعي كه به اندازة يك قيراط از مال ربا پيش اوست، پيوسته خدا و فرشتگان او را لعنت كنند.
6. حرمت شهادت و كتابت ربا
گذشته از حرمت ربا دادن و ربا ستاندن، حضور در جلسة ربا به عنوان نويسندة سند و شاهد نيز حرام است. اين مطلب در روايات فراوانی از طريق شيعه و سنّي وارد شده است:
عن علي(ع): قال: «لعن رسول اللَّه(ص) الرّبا و آكله و بايعه و مشتريه و كاتبه و شاهديه» رسول خدا(ص) ربا و خورنده و فروشنده و مشتري ربا و نويسنده و دو شاهد آن را لعنت كرد.
عن ابي جعفر(ع) قال:
«قال اميرالمؤمنين(ع): آكل الرّبا و مُؤَکَلِهُ و كتابه و شاهداه في الوزريه سواء»
ربا گيرنده و ربا دهنده و نويسنده و دو شاهد آن در گناه ربا مساوي‌اند.
7. علت تحريم ربا
«عن هشام بنالحكم أنّه سأل أبا عبداللَّه عن علّة تحريم الرّبا، فقال: انّه لوكان الرّبا حلالاً لترك النّاس التّجارات و مايحتاجون اليه فحرّم اللَّه الّربا لتنفّر النّاس من الحرام الي الحلال و الي التجارات من البيع و الشّراء»؛ هشامبن حكم از امام صادق(ع) درباره علت تحريم ربا پرسيد، امام(ع) فرمود: اگر ربا حلال بود، مردم تجارات و معاملات را كه به آن احتياج دارند، ترك ميكردند، پس خداوند ربا را حرام كرد تا مردم از حرام به سوي حلال و از ربا به سوي تجارات و داد و ستد روي آورند.
امام رضا(ع) در پاسخ نامة محمدبن سنان كه از آن حضرتعليه السلام سؤال‌هايي را پرسيده بود، نوشت:
و علّت تحريم ربا اين است كه خداوند عزّوجل از ربا نهي كرد، چون ماية تباهي اموال است، زيرا انسان اگر يك درهم را به دو درهم بخرد، بهاي يك درهم، يك درهم است و بهاي درهم ديگر باطل (و ناحق) است. پس خريد و فروش ربوي، در هر حال براي فروشنده و خريدار موجب خسارت است. خداوند عزّوجل ربا را بر بندگان حرام كرد، زيرا باعث نابودي است... و علّت تحريم ربا در نسيه، از بينرفتن كارهاي نيك و نابودي اموال و گرايش مردم به سودجويي و رهاكردن قرض است و حال آن‌كه قرض از كارهاي نيك است و نيز ربا سبب فساد و ظلم و از دست رفتن ثروتهاست.
